Artnit

Uprkos okolnostima koje su mu nametnute, u velikom broju narodnih epskih pesama Marko Kraljević se vlada kao "nosilac idealnih patrijahalnih i prirodnih normi života". U narodnoj epskoj pesmi Marko Kraljević poznaje očinu sablju on usred turske vojske kažnjava ubicu svog oca. U ovoj pesmi narodni pevač uzdiže i čoveštvo Turkinje devojke.

U narodnim epskim pesmama Marko Kraljević otklanja probleme i turskog cara, svog počima kako ga zovu guslari. To ukazuje da je narod bio svestan činjenice da je Marko turski vazal, da je priznavao sultanovu vlast i njoj se pokoravao. O potčinjenosti i pomaganju sultanu postoji više pesama, a poznata je Marko Kraljević i Arapin, koju je zabeležio Vuk Sefanović Karadžić.

Narodnu epsku pesmu Smrt Marka Kraljevića Vuk Stefanović Karadžić je zabeležio sa 166 stihova slušajući slepog guslara Filipa Višnjića. Dok istorija beleži pogibiju Marka Kraljevića u bici u Rovinama, njegova smrt je u ovoj pesmi posledica Božje volje. Tako ovaj nadljudski junak posle tristo leta umire od Boga.

Stevan Musić, sestrić kneza Lazara Hrebljanovića je bio srpski srednjovekovni vlastelin iz porodice Musić. Sa svojim bratom Lazarom poginuo je u Kosovskoj bici 1389. godine. Narodna epska pesma je sačuvala uspomenu na njega. Pesma pod nazivom Istorija Stevana Musića je prvi put objavljena 1779. godine u pesmarici Avrama Miletića. Duplo dužu pesmu istog sadržaja pod nazivom Musić Stevan zabeležio je Vuk Stefanović Karadžić od Slepice iz Grgurevaca. Ova pesma se svrstava među umetnički najuspelije pesme kosovskog ciklusa.

Narodna epska pesma Tri sužnja pripada ciklusu pesama o oslobođenju Crne Gore, čiji je osnovni motiv borba za oslobođenje potlačenog crnogorskog naroda od Turaka i njihovog dugogodišnjeg zuluma. U pesmi je nagrađena svest o nužnosti otpora do poslednjeg trenutka, a kažnjene su sebičnost i uskogrudost.

Narodna epska pesma Car Lazar i carica Milica iz kosovskog ciklusa je jedna od najlepših pesama u srpskoj narodnoj poeziji. U njoj je posebno istaknuto junaštvo i čast, a rodoljublje je naglašeno kao najviša moralna vrednost koja je jača i od smrti.

Narodna epska pesma Bolani Dojčin iz pokosovskog ciklusa je snažna poetska ilustracija svega onoga što se događalo u Srbiji nakon boja na Kosovu. U teškim vremenima koje je proživljavao porobljeni srpski narod ni iznemogli junaci nisu mogli mirno da sačekaju svoje poslednje trenutke života. Kroz lik bolesnog Dojčina slikovito je prikazan poslednji otpor turskim nasilnicima, odbrana časti porodice i svog naroda.

U mnogim narodnim epskim pesmama ističe se humanost Marka Kraljevića. On je zaštitnik sirotinje i potlačenih. U pesmi Marko Kraljević i orao on čini dobro životinjama, kao u narodnim bajkama, a kada se nađe u nevolji, one mu uzvraćaju.

U narodnoj epskoj pesmi Marko Kraljević i vila prikazana je natčovečanska snaga Marka Kraljevića i istaknuta je veličina pobratimske ljubavi. Tako je i borba između Marka Kraljevića i vile nadahnuta njegovom ljubavlju prema svom pobratimu vojvodi Milošu.

U narodnoj epskoj pesmi Marko Kraljević i Musa Kesedžija je sačuvano istorijsko sećanje na vazalstvo Marka Kraljevića. U ovoj pesmi Marko otklanja probleme turskog cara. Naglašena je njegova nadmoćnost nad carem, nadmoćnost ka kojoj je težio i sam narod u vekovima ropstva.