Homo sociologicus ili Sociološki čovek je teorijska konstrukcija koja olakšava definisanje i formulisanje teorija, kao i objašnjavanje određenih vidova sveta u kojem živimo. Ovaj pojam racionalizuje čoveka i odvaja ga od svega nepredvidivog i neočekivanog. Ralf Darendorf ga određuje kao “aktivno susretanje pojedinca s društveno propisanim obrascima delanja“.
Ralf Darendorf čoveka u društvu posmatra kao skup ili mrežu uloga koje mu dodeljuje društvo za svaki položaj koji ima. Po njemu, uloga i položaj ne mogu da se odvoje, a distinkcija između njih je stvar samo akademskog interesovanja. On naglašava da “svaki položaj nosi sa sobom društvenu ulogu, skup očekivanja koja su upravljena na ponašanje nosilaca položaja i koja su sankcionisana od strane referentnih grupa u pozicionom polju“. Po njemu su “društvene uloge skupovi očekivanja upravljeni na nosioce položaja u datom društvu“, i zato “čovek kao društveno biće mora, poput glumca, da nauči svoje uloge, da bude dobro upućen u njihovu sadržinu i sankcije koje ih podupiru“.
Da bi čovek postao homo sociologicus, on mora da prođe kroz proces socijalizacije, koji je za njega istovremeno i proces depersonalizacije, zato što ima stavove koji su u suprotnosti sa stavovima društva. Čak, i ovako izgrađena ličnost je za sociologe nepredvidiva, jer u svojoj ulozi čovek može da izmeni određene elemente. Zato u realnom svetu, kako kaže Ralf Darendorf ne postoji homo sociologicus, već samo pojedinac koji ima različite uloge.
