Artnit

Narodna epska pesma Car Lazar i carica Milica iz kosovskog ciklusa je jedna od najlepših pesama u srpskoj narodnoj poeziji. U njoj je posebno istaknuto junaštvo i čast, a rodoljublje je naglašeno kao najviša moralna vrednost koja je jača i od smrti.

U mnogim narodnim epskim pesmama ističe se humanost Marka Kraljevića. On je zaštitnik sirotinje i potlačenih. U pesmi Marko Kraljević i orao on čini dobro životinjama, kao u narodnim bajkama, a kada se nađe u nevolji, one mu uzvraćaju.

Posebno mesto u kosovskom ciklusu narodnih epskih pesama ima lik majke u pesmi Smrt majke Jugovića. Taj lik je jedan od najviših umetničkih ostvarenja celokupne srpske književnosti. U njemu je slikovito prikazana herojska tragedija majke koja hrabro podnosi smrt svog muža i svih svojih sinova, do trenutka kada nagomilani, potiskivani bol raznosi celo njeno biće.

Tokom vekova u patništvu, trpljenju u ropstvu, srpski narod je u svojim umotvorinama postavio i utvrdio mnoge etičke norme i vrednosti. Kosovski boj je za njega bio najpotresniji događaj i najtragičnije nadahnuće, i istovremeno postao osnova čitave jedne etike.

Ptica kos je svojim izgledom i lepom pesmom oduvek plenila pažnju čoveka. Od davnina se uz ovu pticu u mnogim kulturama vezuje raznovrsna simbolika. Kos je prisutan u mitologiji, pesmama, pričama, legendama mnogih naroda. Njegov izgled i ponašanje se povezuju sa mnogim verovanjima, i smatra se i lošim, ali i dobrim znakom. Smatra se i da reč Kosovo potiče od slovenske reči kos, što je ime za ovu vrstu crne ptice.

Sve junake iz kosovskog ciklusa narodnih epskih pesama nadvisuje gorostasna figura Miloša Obilića. Svojom ljubavlju prema slobodi, svojom viteškom čašću i junaštvom, on predstavlja tipičan herojski lik. Pesma i predanje su ga uzdigli i ovekovečili u hrabrosti i žrtvovanju za plemenite ciljeve.

Božur je raskošan mirisni cvet koji od davnina krasi vrtove. Uz božur se vezuju raznovrsna verovanja i simbolika. Poreklo simbolike božura dolazi sa Istoka gde zbog svog gordog držanja i crvene boje, boje života, lepote, bogatstva i sjedinjenja, ovaj cvet simboliše čast i bogatstvo. Njegovo simbolično značenje je inspiracija za raznovrsne umetničke forme.

Kosovski ciklus srpskih narodnih epskih pesama simbolično započinje pesmom Kneževa večera. Ovaj odlomak o Kosovskom boju je najznačajniji i najpoznatiji u ovom ciklusu pesama, a pojavio se u narodnom predanju krajem XV veka. U njemu su istaknuti motivi izdaje i viteštva.

Kosovski ciklus narodnih epskih pesama zauzima središnji položaj u srednjovekovnoj epopeji. Narodne epske pesme iz ovog ciklusa su međusobno čvrsto povezane i imaju jedinstveno ishodište. Narodni pevači su u njima opevali tragičan poraz srpske vojske u Kosovskom boju na Vidovdan, 28. juna 1389. godine. U njima se najmanje govori o boju, a težište kazivanja preneto je na događaje pre i posle boja.