Karakter se uglavnom formira pod uticajem sredine, vaspitanja, iskustva i ličnih voljnih napora, iako i nasleđe ima uticaja na njegovo formiranje. On obuhvata voljne, ali i sa njima povezane dispozicije za moralno i nemoralno ponašanje.
Neki psiholozi karakter izjednačavaju sa pojmom ličnosti, neki sa moralom i moralnim komponentama, a drugi sa konativnim/voljnim osobinama. U okviru mnogih teorija ličnosti, pojam karaktera se javlja kao osnovni ili prateći pojam u objašnjenju individualnog ponašanja pojedinca. Pod karakterom se najčešće podrazumeva skup osobina koje odlikuju jednu osobu i koje se ispoljavaju prema drugim ljudima, prema samom sebi, prema obavljanju svojih uloga i zadataka i prema društvenim normama. Spoj različitih osobina daje celovitu sliku osobe.
Karakter se velikim delom odnosi na socijalnu stranu ličnosti - moralni princip u odnosu pojedinca sa drugima. Zato se pojam karaktera definiše u užem smislu kao spremnost čoveka da se ponaša u skladu sa moralnim normama. U svakodnevnom značenju se "dobar ili loš" karakter često prevodi kao moralan ili nemoralan čovek.
Karakterne osobine su one crte ličnosti kojima se izražavaju istovremeno voljne osobine i ostvarenje moralnih principa. Karakterne crte se mogu podeliti u četiri grupe:
Opšte karakterne crte - odlučnost, doslednost, hrabrost...
Karakterne crte koje dolaze do izražaja u odnosima prema drugim ljudima - humanost, nesebičnost, tolerantnost...
Karakterne crte koje dolaze do izražaja u odnosu prema radu - marljivost, odgovornost, savesnost...
Karakterne crte koje se pokazuju u odnosu osobe prema samoj sebi - skromnost, promišljenost, samokritičnost...
